Dalawang aklat na pumapaksa sa kalusugan

DALAWANG AKLAT NA PUMAPAKSA SA KALUSUGAN

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Pagkagaling ko sa ospital kanina nang dinalaw ko si misis na nakaratay sa banig ng karamdaman, ako'y lumisan doon bandang tanghaliang tapat.

Mula sa ospital ay sumakay na ako ng dyip puntang Gateway sa Cubao. Naglakad hanggang makarating sa Book Sale sa gilid ng Fiesta Carnival. Pumasok ako doon at agad na bumungad sa akin ang aklat na "40 Days of Hope for Healthcare Heroes" ni Amy K. Sorrells, BSN, RN. Ang RN ay registered nurse.

Naintriga ako sa mga salitang "Healthcare Heroes" lalo na't nasa ospital si misis na pinangangalagaan ng mga doktor at nars.

Isa pang aklat ang nakatawag pansin sa akin dahil sa nakasulat na A. Molotkov Poems, at agad isinama ko sa binili dahil bilang makata, nais kong basahin ang mga tula ng di ko kilalang awtor. Pag-uwi ko na sa bahay, saka ko na napansin ang pamagat, "Future Symptoms". Batid kong ang salitang symptoms ay may kaugnayan sa health o kalusugan.

Sa blurb nga sa likod ng aklat na ito ay nakasulat: In this stirring collection of poetry, A. Molotkov considers a country on the brink of collapse, plagued by virus and violence, haunted by history, asking of himself - and us - "How do I move / with my love / caught in concrete... How do I sing with all / this past / in my lungs?" Muli, tinukoy sa blurb ang dalawang salita: virus at lungs, na tumutukoy sa kalusugan at paghinga ng tao.

Ang "40 Days of Hope for Healthcare Heroes", may sukat na 5" x 7", at naglalaman ng 176 pahina (12 ang naka-Roman numeral), ay nagkakahalaga ng P130 habang ang "Future Symptoms: A. Molotkov Poems", may sukat na 6" x 9", at naglalaman ng 118 pahina, ay nagkakahalaga naman ng P70. Kaya bale P200 silang dalawa.

Marahil nga'y di ko bibilhin ang dalawang libro kung malakas si misis at wala sa ospital. Subalit nahikayat akong bilhin dahil sa kanyang kalagayan, at dahil na rin sa paksa hinggil sa kalusugan. Batid kong marami akong matututunan sa mga aklat na ito.

Nais ko silang basahin dahil sa isa na namang yugto sa buhay naming mag-asawa ang bumalik uli kami sa ospital. At ang mga librong ito'y tila ba nagbibigay sa akin ng pag-asa. Lalo na't noong panahon ng pandemya, maraming bayaning frontliners na dapat saluduhan.

pumapaksa nga sa kalusugan

ang dalawa kong nabiling aklat

na tagos sa puso ko't isipan

na talagang makapagmumulat

noong panahon pa ng pandemya

ang naririto nga'y pinapaksa

nars at doktor, bayani talaga

kinatha pa'y sanaysay at tula

bumulaga nga agad sa akin

sa Book Sale yaong nasabing libro

kaya di nag-atubiling bilhin

dagdag kaalaman pang totoo

"40 Days of Hope for Healthcare Heroes"

at "Future Symptoms: A. Molotkov Poems"

tiyak na maraming makakatas

pag binasa ko sa libreng oras

04.06.2025

Ang pito kong aklat ni Ligaya G. Tiamzon Rubin

 

ANG PITO KONG AKLAT NI LIGAYA G. TIAMZON RUBIN

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Nakabili ako ng pitong aklat ng manunulat na si Ligaya Tiamzon-Rubin sa Philippine Book Festival 2025. Ang nakatutuwa rito, tigsisingkwenta pesos ang bawat isa. Kaya P350 lahat ito (P50.00 x 7 = P350.00).

Ikalawa, nakakatuwa dahil anim sa pitong aklat ang tungkol sa Angono, Rizal. Dahil minsan na rin akong tumira at nagbahay sa isang lugar sa Angono, sa Mahabang Parang, nang halos anim na taon.

Baguhang staff pa lang ako ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML) nang tumira ako roon, dahil isa sa mga lider ng KPML, si Ka Joel na nasa kalapit na barangay na sakop ng Teresa, Rizal, ay kinupkop ako, at doon na rin nagsimulang mag-organisa ng maralita. Bandang taon 2002 hanggang 2007 ako naroon.

Nawala lang ako sa Angono dahil sa paghihiwalay ng grupong Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP) at ng grupong Partido Manggagawa (PM). Ang KPML, kung saan ako staff, ay pumanig sa BMP, habang ang lider ng KPML na si Ka Joel, ay napunta sa PM.

Kilala ko na noon pa si Ligaya Tiamzon Rubin dahil nagsusulat siya sa magasing Liwayway na hilig kong bilhin dahil sa mga nobela, komiks, maikling kwento at tulang nalalathala rito. Kumbaga, ito lang ang magasing pampanitikan na nalalathala sa wikang Tagalog.

Kaya nang makita ko ang mga aklat ni Rubin sa booth ng UST Publishing House ay binili ko muna ang apat na aklat, at sa ikaapat na araw ang tatlong aklat. Una kong nabili ang Dangal ng Angono Book 1, ang Angono, Rizal Book 4 - Sa Mata ng mga Iskolar ng Bayan, ang Angono, Rizal Book 6 - Pagtatala ng Gunita, at ang Angono, Rizal Book 7 - Doon Po sa Amin. Sa huling araw ng festival ay nabili ko naman ang Angono, Rizal Book 8 - Lahat ay Bida, ang Angono, Rizal Book 19 - Itanghal ang Bayan, at Paano Nagsusulat ang Isang Ina.

Ang bawat aklat ay may sukat na 6" x 9" na may kapal na kalahating dali, at naglalaro sa humigit kumulang 250 pahina bawat libro. Bawat aklat na Angono, Rizal ay katipunan ng akda ng iba't ibang manunulat, na tinipon ni Ligaya Tiamzon-Rubin, kasama ang kanyang mga sinulat.

Habang ang aklat na Paano Nagsusulat ang Isang Ina ay katipunan ng mga sanaysay ni Gng. Rubin. At ang sanaysay na Paano Nagsusulat ang Isang Ina ay nagkamit ng ikalawang gantimpala sa sanaysay sa Don Carlos Palanca Memorial Awards for Literature noong 1981. Naroon din sa aklat na iyon ang isa niyang sanaysay sa Ingles na may pamagat na Turning Back and Moving Forward na nanalo naman ng Third Prize sa Essay sa Don Carlos Palanca Memorial Awards for Literature noong 1980.

Nais kong basahin ang mga sulatin hinggil sa Angono dahil minsan na rin akong naging anak nito.

LIGAYA TIAMZON RUBIN

minsan na rin akong nanahan sa Angono, Rizal

bilang istap ng isang samahan ng maralita

doon ay halos anim na taon akong tumagal

na dahil sa problemang pangsamahan ay nawala

kaya nang sa Philippine Book Festival makita ko

ang mga librong hinggil sa Angono'y binili na

di na ako nagdalawang isip na bilhin ito

lalo't napakamura, limampung piso ang isa

maraming salamat, Ligaya G. Tiamzon Rubin

sa mga sulatin mong pamana sa sambayanan

nang isinaaklat mo ang iba't ibang sulatin

sinulat mo ang tungkol sa lupa mong tinubuan

tunay na inspirasyon ka't mga akda'y kayhusay

tangi kong masasabi'y taospusong pagpupugay!

03.24.2025

Aklat ni at kay Lualhati Bautista

AKLAT NI AT KAY LUALHATI BAUTISTA

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Kilala natin si Lualhati Bautista bilang manunulat ng nobela, tulad ng Gapo, Desaparesidos, Bata, Bata, Paano Ka Ginawa, at Dekada '70. Subalit hindi bilang makata. Kaya nang makita ko ang aklat niyang Alitaptap sa Gabing Madilim (Koleksyon ng mga tula) ay hindi na ako nagdalawang isip na bilhin, kahit pa iyon ay singhalaga ng siyam na kilong bigas na P50 kada kilo. Ang mahalaga'y magkaroon ako ng kanyang aklat, dahil baka di ako mapakali pag hindi iyon nabili.

May aklat din ng pagtalakay sa pagiging nobelista ni Lualhati Bautista ang magaling na awtor na si E. San Juan Jr., kung saan tinalakay niya ang 'mapagpalayang sining ng kababaihan sa Pilipinas'.

Nabili ko ang aklat ng mga tula ni Lualhati Bautista sa booth ng Anvil Publishing sa ikalawang araw ng Philippine Book Festival 2025 sa halagang P450.00. At nabili ko naman sa booth ng UST Publishing House sa ikaapat at huling araw ng nasabing festival ang aklat na Lualhati Bautista Nobelista sa halagang P260.00.

Laking kagalakan para sa akin ang magkaroon ng dalawang aklat pagkat bihira ang ganitong aklat sa maraming book store sa Kalakhang Maynila. Kailangan pa talagang sadyain ang mga ito sa tagapaglathala kung alam mong meron nito. Subalit ako'y walang alam na may ganitong aklat, kaya buti't nakapunta sa nasabing Book Festival.

Ang aklat na Alitaptap sa Gabing Madilim (koleksyon ng mga tula) ni Lualhati Bautista ay naglalaman ng labing-apat na katipunan (hindi kabanata) ng mga tula. May sukat itong 5.5" x 7.5", may kapal na 3/4", at binubuo ng 258 pahina (kung saan 18 pahina ang nasa Roman numeral).

Ayon sa Paunang Salita ni Bautista, noong panahon ng lockdown nang naisipan niyang tipunin ang kanyang mga naipong tula. At ang kinalabasan nga ay ang nasabing aklat. Hindi lamang nasa wikang Filipino ang kanyang tula, marami rin siyang tulang sinulat sa wikang Ingles. Oo, marami.

Ang aklat namang Lualhati Bautista Nobelista ay naglalaman ng pitong kabanata, bukod sa Pagkilala at Pasasalamat, Introduksyon at Pangwakas na Pananalita. May sukat itong 6" x 9", may kapal na 5/8", at binubuo ng 276 pahina (kung saan 14 na pahina ang nasa Roman numeral).

Ang pitong kabanata ay ang mga sumusunod.

I. 'Gapo

II. Dekada '70

III. Bata, Bata... Pa'no Ka Ginawa

IV. Desaparesidos

V. Bulaklak sa City Jail

VI. Sixty in the City

VII. In Sisterhood - Lea at Lualhati, at Sonata

Matagal ko ring babasahin ang dalawang aklat, subalit inuna ko munang basahin, na palagi kong ginagawa, ang Paunang Salita o Introduksyon, dahil mananamnam mo roon ang buod ng buong aklat.

Ang pagninilay ko'y idinaan ko sa munting tula:

LUALHATI 

kilalang nobelista si Lualhati Bautista

may libro nga sa kanya sa pagiging nobelista

ngayon ko lang nalaman na siya pala'y makatâ

nang koleksyon ng kanyang mga tula'y nalathalâ

siya nga'y muog na sa panitikang Pilipino

lalo't wikang ginamit niya'y wikang Filipino

kanyang mga nobela'y umugit sa kaisipan

ng mga henerasyong sa diktadura'y lumaban

naging tinig ng mga api, mga walang boses

naging behikulo ng pagtitimpi't pagtitiis

kaloob-looban ng bayan ay kanyang inalog

hanggang masa'y magising sa mahabang pagkatulog

daghang salamat, Lualhati Bautista, babae

taaskamaong pagpupugay, isa kang bayani

03.19.2025

Dalawang libreng libro mula National Museum of the Philippines

DALAWANG LIBRENG LIBRO MULA NATIONAL MUSEUM OF THE PHILIPPINES

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Sa unang araw pa lang ng Philippine Book Festival ay napagawi na ako sa booth ng National Museum of the Philippines. Tiningnan ko ang limang aklat na naroroon. Nakita ko ang hinggil sa Baybayin, na antigong panulat ng ating mga ninuno. Nais ko iyong bilhin.

Subalit sinabi sa akin ng babaeng naroon na libre lang nilang ibibigay ang dalawang aklat na magustuhan ko basta ipakita ko lang na nag-like ako sa facebook page ng National Museum of the Philippines. Ni-like ko naman at ipinakita sa kanila, at naglista ako ng pangalan at tsinekan ang mga nakuha kong libro. Kaya pala libre, nakalimbag sa kanang ibaba ng pabalat ang mga katagang "Not for Sale."

Ang dalawang aklat ay ang Baybayin: Mga Sinauna at Tradisyunal na Panulat sa Pilipinas (Ancient and Traditional Scripts in the Philippines), at ang Breaking Barriers ni Virginia Ty-Navarro. Talagang pinili ko ang Baybayin dahil iyon sana ang aking bibilhin, subalit libre pala. Ang kapartner na Baybayin, ayon sa staff ng museo, ay ang Breaking Barriers, kaya tanggapin na lang, kahit may isa pang aklat na mas gusto ko sanang makuha at mabasa, ang The Basi Revolt. Marahil dahil di pa ako gaanong interesado sa biswal kundi sa mga teksto, tulad ng mga tula, kwento, at sanaysay hinggil sa pulitika at kasaysayan.

Dalawang historical na babasahin sana, ang una'y Baybayin, at ikalawa'y The Basi Revolt. Ang Breaking Barriers naman ay pawang mga painting ni Navarro. Mga pamagat na pulos titik B - Baybayin, Breaking Barriers, at Basi.

Ang aklat na Baybayin ay may sukat na 8" x 11.5" at naglalaman ng 100 pahina (kung saan 8 pahina ang naka-Roman numeral), habang ang Breaking Barriers ay may sukat na  8 1/4" x 7 1/2" at 80 pahina (na 3 pahina ang walang nakalagay na bilang, at nagsimula ang pahina 1 sa kaliwa imbes na sa nakagawiang kanan).

Isa kong proyekto ang pagsusulat ng mga tulang nasa Baybayin, kaya interesado ako sa nasabing aklat.

Nakapaglibot pa ako sa mga sumunod na araw nang magbukas ako ng aking tibuyo o alkansya upang makabili ng mga gusto kong basahing aklat. Ang apat na araw ng Philippine Book Festival ay naganap noong Marso 13-16, 2025 sa Megatrade Hall, SM Megamall sa Lungsod ng Mandaluyong.

SALAMAT SA PAMBANSANG MUSEO

salamat sa dalawang libreng aklat na binigay

sa may booth ng National Museum of the Philippines

mga libro'y may 'Not for Sale' pang istiker na taglay

talagang pinili ko roon ang librong Baybayin

tungkol naman sa painting ang Breaking Barriers na aklat

na kapartner ng Baybayin, ayon sa istaf doon

nais ko sana'y ang The Basi Revolt ang mabuklat

subalit di ako nabigyan ng pagkakataon

maraming salamat pa rin sa Pambansang Museo

buti't natsambahan kong magtungo sa kanilang booth

sa Philippine Book Festival, kaygaganda ng libro

upang mga katanungan sa isip ko'y masagot

sa Pambansang Museo, taos kong pasasalamat

mabuti na lamang, kayo'y nakadaupang palad

asahan n'yo pong suporta ko'y aking isusulat

para sa kasaysayan, sa kapwa, at sa pag-unlad

03.17.2025